Tembung Lingga : tembung kang durung owah saka asale.
( kata dasar )
Tuladha : - tuku - jupuk
-
lunga - gawe
-
tandur - tulis
Lan liya-liyane
Tembung
Andahan : tembung sing wis owah saka asale ( linggane ). Owahe bisa amarga
oleh ater- ater, seselan, panambang, lsp.
1. Ater-ater (awalan), ana 3 yaiku:
a.
Ater-ater
anuswara, wujude :
1.
An, tuladha : anulis ( dadi
nulis ), anandur ( dadi tandur )
2.
Am, tuladha : ambalang (
dadi mbalang ), ambayar ( dadi mbayar )
3.
Any, tuladha : anyapu (
dadi nyapu ), anyegat ( dadi nyegat )
4.
Ang, tuladha : anggawa (
dadi nggawa ), angidul ( dadi ngidul )
b.
Ater-ater
tripurusa, wujude :
1)
Dak, tuladha : dakgawa,
daksilih ( sing nindakake gawean = aku )
2)
Ko, tuladha : kogawa,
kosilih ( sing nindakake gawean = kowe )
3)
Di, tuladha : digawa,
disilih ( sing nindakake gawean = wong liya )
c.
Ater-ater liyane,
wujude : pang, pany, tar, ka, …. lsp.
Tuladha : pangendhang,
tarkadhang, panyandra, kagawa, lsp.
2. Seselan : tambahan sing ana saktengahing tembung, wujude
:
a. in, tuladha : tinulis, sinebar, winaca, tinuku, ginawa
b. el, tuladha : gelebyar, krelelip
c. er, tuladha : ceruwil
d. um, tuladha : sumugih, gumuyu, tumandang
3.
Panambang: tambahan
ing sakmburine tembung, wujude :
a.
An, tuladha :
kobongan, gawan, paron
b.
I, tuladha : kandhani,
ombeni,nesoni
c.
Ake, tuladha :
tulisake, tukokake, balekake
d.
A, na,ana, en, tuladha
: jupuka, jupukna, jupukana, jupuken
e.
Ku, mu, e,
tuladha : omahku, omahmu, omahe
f.
Ne, ing, tuladha
: dijalukne, araning
4.
Tembung Rangkep
a.
Tembung dwilingga
1) Dwilingga padha swara, tuladha: mlaku-mlaku,
bapak-bapak
2) Dwilingga salin swara, tuladha : bola-bali, wira-wiri
3) Dwilingga semu, tuladha : ondhe-ondhe, undur-undur,
andheng-andheng
b.
Tembung dwipurwa
Tuladha
: lelara, tetuku, geguyu
c.
Tembung dwiwasana
Tuladha
: nyuwewek, mbesisik, cuwowo
5.
Tembung Camboran
a. Camboran wutuh
- Tembung 2 ngarep mburi padha tegese ( mbangetake ).
Tuladha : akal budi, ewuh pekewuh, edi peni, lara lapa
- Tembung 2 ngarep mburi kosok balen. Tuladha : lanang
wadon, enom tuwo, gedhe dhuwur
- Tembung 2 ngarep mburi tegese lan/karo. Tuladha :
dewa-dewi, putra-putri, pemudha- pemudhi
- Tembung 2 sing mburi nerangke sing ngarep. Tuladha : wayang
kulit, montor mabur, meja tulis, watu item
- Tembung 2 sing ngarep nerangke sing mburi. Tuladha : pancasila,
dwiwarna
b. Camboran Wancah ( tugel ): 2 tembung digandeng dadi siji.
Tuladha : lunglit ( balung kulit ), thukmis ( bathuk klimis )
Tembung
Camboran miturut tegese ana 2 yaiku :
a.
Camboran wudhar :
ora duwe teges anyar
Tuladha
: meja kursi, lemari es
b.
Camboran tunggal :
duwe teges anyar
Tuladha
: semar mendhem, tong seng
Tidak ada komentar:
Posting Komentar